عمر خانه های پیش ساخته : چندی پیش تصاویری از خانه‌هایی واقع در کشورهای اروپایی می‌دیدم که با وجود هم دوره بودن با جنگ جهانی اول و با عبور از این بحران، با گذشت قریب به یک قرن از اتمام آن کماکان سرپا بوده و افرادی در آن‌ها زندگی می‌کردند . در این تصاویر که به صورت «گذشته» و «حال» به نمایش اوضاع این ابنیه می‌پرداختند، دیده می‌شد که حتی کوچکترین جزئیات این سازه‌ها (حداقل در نمای بیرونی) هم تغییر نکرده و این خانه یا محله بر پایه‌هایی که بیش از صد سال پیش ریخته شده‌اند استوار می‌باشند .

با توجه به این مطلب بر آن شدیم تا به بررسی زمان بهره‌برداری مفید یک سازه در ایران پرداخته و با عمر خانه های پیش ساخته مقایسه کنیم؛ پس چنانچه این موضوع برای شما جالب به نظر می‌رسد، تا انتها با ما همراه باشید :

عمر مفید خانه در ایران

پیرو توضیحات فوق، امروزه سازه‌های فراوانی را می‌توان یافت که در بحبوحه صد سالگی خود قرار داشته و کماکان با کاربری روز نخست خود و بدون تحمل تغییراتی اساسی مورد استفاده قرار می‌گیرند . از ساختمان امپایر استیت نیویورک که فقط چهل سال لقب بلندترین سازه جهان را یدک کشیده تا خانه‌های کوچکی و انگشت شماری که حتی در ایران نیز یافت می‌شوند، جملگی نشان می‌دهند که امکان ساختن بنایی با طول عمر طولانی وجود دارد .

حال اینکه امروزه و در ساختمان‌های معاصر به دلایل مختلفی شاهد ساخته شدن ابنیه‌ای با عمر مفید بیش از 30 سال نیستیم، در شرایطی که کشورهای توسعه یافته این عدد را برای ساخته دست خود به سیصد سال نیز رسانده‌اند . پس لازم است تا پیش از بررسی عمر خانه های پیش ساخته عوامل تخریب آن‌ها را برشماریم .

عوامل کاهنده عمر مفید یک ساختمان

در مواردی نظیر تولید انبوه خودروها ، لوازم الکترونیکی هوشمند مثل یک گوشی تلفن همراه و صدها مورد دیگر گفته می‌شود که سازندگان به دلیل اینکه قصد دارند مشتریان خود را به سمت مصرف‌گرایی سوق داده و در پی کسب عایدی مستمری از آن‌ها هستند، با وجود توانایی در تولید محصولاتی با عمر بیشتر، آن‌ها را با دوره بازدهی مفید مشخصی ساخته تا بدین ترتیب زمینه برای به فروش رفتن نسل و مدل‌های جدیدتر محصولاتشان باز باشد .

این در حالیست که بسیاری از کارفرمایان متعهد در حوزه ساخت و ساز، به ویژه آن‌هایی که قصد سکونت گزیدن در خانه خود ساخته را دارند در پی افزایش حداکثری این مدت زمان بوده و به تعویق افتادن تعمیرات و تغییرات در این روند از اولویت‌های بعدی آنان به شمار می‌رود . با عنایت به این مطالب یافتن و توجه به نکاتی که عمر مفید این سازه‌ها را افزایش بدهد از اهمیت زیادی برخوردار است .

استفاده از مصالح نامرغوب

چنانچه به یک تیم عمرانی دو نوع مختلف از مصالح ساختمانی بدهیم، با فرض ثابت بودن دیگر عوامل تأثیرگذار شاهد دو سازه با طول‌ عمرهای متفاوت خواهیم بود؛ این بدان معناست که میزان مرغوبیت مصالح به تنهایی می‌تواند عاملی تأثیرگذار عمر خانه های پیش ساخته باشد .
چنانچه سازه‌ای را می‌بینیم که امروزه پس از سال‌ها همچنان برپا و استوار بمانند روز نخست خود می‌باشد، استفاده از زیر بنا، اسکلت و مصالح مصرفی مرغوب در ساختار آن بی اثر نبوده است .

وجود رطوبت

به عنوان دومین پدیده تاثیرگذار در تخریب ابنیه مختلف می‌توان به وجود رطوبت به عنوان عاملی ناسازگار اشاره کرد . بسیاری از مصالح ساختمانی با قرار گیری بلند مدت در معرض نم و رطوبت استحکام و شکل اولیه خود را از دست می‌دهند؛ این در حالیست که با اسیدی شدن باران‌ها یا افزایش شدتشان (به ترتیب در کلانشهرها و شهرهای باران‌خیز) این تخریب با سرعت بیشتری خودنمایی می‌کند .
با توجه به این مطلب استفاده از هر روشی که بتواند میزان تخریب یا نفوذپذیری باران را بکاهد، در افزایش طول عمر آن مؤثر است. به عنوان مثال می‌توان از انواع رنگ و آب‌بندهایی که مانع از ورود آب به رخنه‌های دیوارهای آجری شده و یا سقف‌های شیبداری که در یک ویلا یا ساختمان پیش ساخته در شهرهای شمالی موجب لغزش راحت‌تر آب باران می‌شود به عنوان این واسطه‌ها اشاره کرد .

اختلاف دمای شبانه روز

با نظر به اینکه ورود آب و رطوبت به داخل حفره‌ها و یخ زدگی آن‌ها در زمستان می‌تواند به ترک خوردگی نمای بیرونی سازه منجر شود، استفاده از مصالحی با خلل و فرج کمتر یا پوشاندن آن‌ها با کمک مصالح دیگر (گچ، دوغاب، رزین و ...) می‌تواند به کاهش این خرابی ‌ها کمک کند .

عدم تناسب مصالح با اقلیم جغرافیایی

یکی از اصولی که در خانه و شهرسازی تأکید زیادی روی آن می‌شود وجود تناسب میان مصالح ساختمانی و محدوده جغرافیایی مورد نظر می‌باشد، بدین معنا که تا حد ممکن از مصالحی که با اقلیم مورد نظر همخوانی دارند استفاده شود . به عنوان مثال بهتر است در منطقه کویری از یک نوع ماده و در مناطق کوهستانی یا شرجی از ماده دیگری استفاده شود ، مواد و مصالحی که در همان اقلیم وجود داشته و با محیط سازگارند .

عدم رعایت این مطلب به عنوان یکی از عوامل کاهش عمر خانه های پیش ساخته سبب می‌شود تا با این ناهماهنگی، علاوه بر بهم خوردن وجه و اصالت شهرسازی یک منطقه، این بنا علی رغم همه زحمات یا هزینه‌هایی که برای برپایی آن می‌شود دارای عمری طولانی نباشد .

عمر خانه های پیش ساخته

در ساخت یک بنای پیش ساخته، علاوه بر توجه به همه نکات فوق ، نوع معماری نیز مورد توجه فراوانی قرار می‌گیرد . به عنوان مثال استفاده از دیوار برشی و دهانه های پیوندی سبب می‌شوند تا به ویژه در موارد حساس و چالش برانگیز مثل وقوع زلزله ، این بنا کماکان استوار بماند .
وجود اسکلت بندی اصولی و استفاده از مصالح مرغوب علاوه بر موارد فوق موجب کاهش مصرف انرژی و راحتی سرد و گرم کردن فضای داخلی، کاهش خسارات پیرامونی و زیست محیطی، ایزوله کردن محیط از شر آلودگی یا سرو صدا و همچنین کاهش هزینه‌های مربوط به نگهداری می‌شود که جملگی عمر این ساختمان را به رقمی بالاتر از میانگین‌های سازه‌های سنتی ساز می‌رسانند .