زمانی که از ساختمان پیش ساخته صحبت می کنیم ، ناخودآگاه ذهنمان به مناطق شمالی کشور سفر کرده و یاد ویلا های کوچک و بزرگی که در این خطه خوش آب و هوا بنا شده اند می افتیم . اگرچه این تفکرات بی اساس نیز نبوده و وجود چنین خانه هایی در تعداد زیاد سبب شده است تا همواره شمال کشور را محل تجمع ابنیه پیش ساخته بدانیم ، اما نکات متعددی در خصوص این سازه ها و کاربردشان وجود دارد که کمتر مورد توجه قرار می گیرد .

به عنوان مثال اینکه خانه پیش ساخته می تواند در قالب ساختمانی فراتر از یک کانکس یا ویلایی دوبلکس ساخته شود و با استناد به همین نکته که این نوع سازه ها پتانسیل شکل‌ گیری در قالب های گوناگون را دارند ، می توانند حتی در یک کلانشهر بزرگ – مثل تهران - نیز خودنمایی کنند .

پیش از این در مقاله ای که در خصوص ساختمان های پیش ساخته در تهران ارائه شده بود ، گفتیم که اینگونه ابنیه می ‌توانند در قالب کانکس هایی به عنوان اتاق های نگهبانی ، سرویس های بهداشتی عمومی ، درمانگاه های سیار ، دفاتر تحت نظارت شهرداری با کاربری های مختلف مانند اجاره دوچرخه یا استراحتگاهی برای رانندگان اتوبوس ، کاربرد های شخصی مانند یک گل فروشی ، کیوسک یک بانک خصوصی یا خانه هایی برای کارگران ساختمانی در سایت پروژه های عمرانی خودنمایی کنند .

با گذر از این توضیحات ، قصد بررسی پاسخ این سوال را داریم که آیا می توان از این نوع ساختمان ها به عنوان سازه هایی با کاربری شهری در تهران استفاده کرد یا خیر !

برای پاسخ به این سوال باید ابتدا در نظر بگیریم که خانه هایی که در آنها زندگی می کنیم چه ویژگی هایی دارند . این سازه ها به عنوان محل کار یا زندگی ما دارای اسکلتی فلزی یا بتنی هستند که در طبقات پر شماری بنا شده و با معماری خاصی که گوشه ای از آن برگرفته از عناصر سنتی و دینی ما و بخش دیگرش هم متاثر از متدهای روز دنیا است ، به شرایط کنونی رسیده اند .

در مدل شهرسازی ایرانی و ساختاری که شهر تهران دارد ، با در نظر گرفتن یک کوچه یا خیابان ساختمان ها به یکدیگر چسبیده و بالا رفته اند ؛ پدیده ای که هم در اصلی ترین خیابان های شهر و هم در دور افتاده ترین کوچه های آن می توان مشاهده کرد . این در حالیست که چنانچه کشوری توسعه یافته مانند آمریکا را در نظر بگیریم ، اگر شهری مانند نیویورک به عنوان مدینه فاضله آسمانخراش و ساختمان‌ های بلند دارای چنین ساختاری می باشد ، در نواحی حاشیه آن و بسیاری دیگر از شهرهای این کشور می توانیم محله و خانه ‌های را ببینیم که ساختمان اصلی آن ها با فاصله از دیگری ساخته شده ، حریم خصوصی اهالی آن ها به خوبی رعایت شده و بنای اصلی میان زمین زیر بنا قرار گرفته است .

شاید یکی از دلایلی که ساخت ساختمان پیش ساخته در مناطق شمالی کشور جا افتاده و کاربرد فراوانی دارد همین است که این نکته ساده در آن رعایت شده است ؛ چرا که معماری سنتی استان های گلستان ، مازندران و گیلان – به ویژه در روستا ها – از این قانون تبعیت کرده و وجود فاصله استاندارد میان خانه ها اجازه بکارگیری سازه های پیش ساخته را صادر می کند . حال اگر بخواهیم این روش را در تهران پیاده کنیم ، فرض کنید زمینی که ۲۰۰ متر مربع مساحت زیر بنایی دارد ، اگر بخواهد خانه ای ویلایی به سبک فوق الذکر را در دل خود جای دهد چه بخشی از فضای مفیدش را از دست می دهد ، زمینی که میلیون ها ارزش داشته و چنانچه در تعداد طبقات ضرب شود باعث می شود که میلیون ها تومان تفاوت قیمتی با چشم پوشی از آنجا داشته باشد .

به همین دلیل است که ساختمان های پیش ساخته با وجود اینکه می توانند در چند طبقه خودنمایی کرده و بسان ساختمان های سنتی ساز فضای خالی میان دو همسایه خود را پر کنند باز هم از طرفداران به نسبت کمتری برخوردارند ، چرا که عده ای تصور در می کنند که در طراحی این سازه امکان چنین کاری وجود ندارد .

در ادامه مبحث ساختمان پیش ساخته در پایتخت می‌توان گفت یکی دیگر است عللی که سبب شده است تا متقاضیان ساخت یک سازه جدید به سوی آن جذب نشوند عدم اطلاعات کافی و توجیه از کاربری این ساختمان ها می باشد . به عنوان مثال زمانی که این سازه ها را با یکدیگر مقایسه می کنیم - پیش ساخته و سنتی ساز - ذهن عموم مردم به این سمت می رود که ساختمان های سنتی ساز به دلیل اینکه در ساختار خود از آجر ، گچ ، سیمان و سایر مصالح مشابه بهره می برند مقاوم تر بوده و در برابر بلایای طبیعی همچون باد ، طوفان و زلزله خسارت کمتری را می بینند .

این در حالیست که در آزمایش های متعددی که انجام شده است ، نه تنها ساختمان های پیش ساخته در آزمون های متعددی از ساختمان های سنتی ساز دارای نمرات بالاتری بوده اند ، بلکه در مواردی نیز گوی سبقت را نیز از آن ها ربوده و نمایش بهتری نیز داشته اند . به عنوان مثال در همین مبحث مقاومت که به آن اشاره شد ، ساختمان های سنتی ساز که دارای بن و ریشه ای عمیق تری درون عمق خاک هستند ، بواسطه نزدیکی بیشتر با مرکز زلزله - در حد چند متر- پذیرای تکانه های شدید تری نیز بوده که این امر سبب می‌شود تا سازه ای که ضد زلزله نبوده به راحتی فرو ریزد . این در حالیست که در ساختمان های پیش ساخته به دلیل اینکه فونداسیون ساختمان به جای فرو رفتن در دل زمین بر روی سطح بتنی قرار می گیرد ، این فشارها را به طرز چشمگیری کمتر کرده و به اقتضای آن ، افراد داخل سازه هم با چالش کمتری روبرو می شود . ناگفته نماند که وزن کم سازه های پیش ساخته در مقایسه با ساختمان های اسکلت فلزی یا بتنی بمراتب کمتر است .

در نهایت لازم به ذکر است که اگر چه ساختمان پیش ساخته در پایتخت نمی‌تواند در همه محله ها خودنمایی کند ، اما در مناطقی که قیمت اراضی در آنجا ارزان تر بوده و امکان خرید زمینی وسیعتر و ساخت سازه ویلایی وجود دارد ، متقاضیان می توانند به اینگزینه به‌ عنوان روشی جدی نگاه کرده و با اطلاع است مزایا و معایب اینگونه سازه ها در مقایسه با روش های دیگر، راهی سودمند و بهینه را برای اسکان خود انتخاب کنند .

تصور وجود ساختمان پیش ساخته چوبی در ایران کمی دشوار است ، چرا که ما بیشتر آن ها را در کشورهای اروپایی و یا سایر نقاط جهان مشاهده کرده ایم ، ولی باید گفت که هم اکنون پروژه هایی از این گونه ساختمان ها در نواحی مختلف کشور از جمله واحد های چوبی ۱۰0 و 190 متری در دماوند ، واحد ۸۰ متری در کرج ، خانه پیش ساخته چوبی ۹۰ متری در قزوین ، ۸۵ متری در تالش ، ۹0 متری در سراب و همچنین خانه ۱۵۰ متری در گرگان و موارد بسیاری از این دست وجود دارند .

همان طور که می بینید در ایران نیز افراد زیادی به استفاده از این ساختمان ها روی آورده اند و حتی افراد فعال در حرفه گردشگری نیز رستوران هایی را ساختند که از تکنولوژی ساختمان های پیش ساخته چوبی در آن ها بهره گرفته شده است . شاید به جرات بتوان گفت که بیشتر این خانه ها را می توان در نواحی شمالی کشور مشاهده کرد چرا که اگر سفری به این مناطق داشته باشید و یا درباره گذشته ساختمان سازی در این ناحیه تحقیقی مختصر انجام دهید ، خواهید دید که هموطنان ساکن در شمال کشور از سالیان دور به دلیل وفور چوب و فرآورده های آن در این منطقه ، خانه های خود را از این مواد ساخته و بنا کرده اند ، چرا که چوب بر خلاف سایر مصالح به راحتی شکل پذیرفته ، برش می خورد و در ضمن عایق بسیار مناسبی در برابر گرما ، سرما و صوت می باشد .

در مناطق شمالی و در فصل زمستان شاهد بارش های فراوان برف نیز هستیم ، درجه برودت هوا در این مناطق تا حدود زیادی پایین می آید و زندگی در این شرایط را کاملاً سخت خواهد کرد ، ولی چوب با توجه به خلل و فرج موجود در بافت خود سرما را از خود عبور نمی دهد در نتیجه ساکنین این منازل با حداقل منبع گرمایی می توانند هوای داخل منزل خود را کاملا گرم و مطبوع کنند .

شاید شکل قدیمی ساختمان ها با وجود کمبود امکانات محدود در آن زمان چندان جالب به نظر نرسد ولی هم اکنون به لطف وجود تجهیزات مختلف برش چوب و شیوه های مختلف فرآوری آن این امکان فراهم است تا بتوان محصولات چوبی را تولید کرد که در برابر هجوم حشراتی چون موریانه و حتی نفوذ آب نیز کاملاً مقاوم باشند . برش دقیق چوب و قرار گیری منظم آن ها روی یکدیگر باعث می شود تا ساختمان های چوبی در مدت زمان کمتری تهیه شده و در عین حال از لحاظ زیبایی استحکام و طول عمر در مقایسه با سازهای قدیمی به مراتب بهتر باشند .

دلایل استفاده از ساختمان پیش ساخته چوبی در ایران

به عنوان اولین و مهم ترین دلیل می‌توان از قرار گرفتن ایران روی کمربند زلزله خیز جهانی یاد کرد ؛ همان طور که هر ساله شاهد آن هستیم حداقل سالی یک بار در گوشه ای از ایران زلزله ای رخ داده و تعداد زیادی از هموطنانمان را از دست می دهیم . سازه های فولادی و بتنی ساخته شده نیز در برابر زلزله های بزرگ چندان مقاوم نیستند و بعد از زلزله در اثر خرابی آوار روی ساکنین افراد زیادی را به کام مرگ می کشانند ، ولی ساختمان پیش ساخته چوبی با وزن کم خود حتی در صورت خرابی نیز جان افراد را به اندازه مصالح دیگر تهدید نخواهد کرد . مسئولین کشور می توانند این نکته را در نظر بگیرند که به جای احداث بناهای چند طبقه در نواحی کم جمعیت و قرار دادن چندین خانوار در یک ساختمان ، با توجه به وسعت سرزمینی کشور با ساختمان های پیش ساخته چوبی برای هر خانواده و با بودجه خود افراد برای آن ها یک واحد کاملاً جدا احداث کنند تا تلفات زلزله ها را کاهش دهند .

کاهش مصرف انرژی و ساختمان پیش ساخته چوبی در ایران

با وجود اینکه کشور عزیزمان ایران یکی از بزرگترین دارندگان منابع سوخت فسیلی می باشد ، ولی با توجه به آلودگی هایی جوی کره زمین که ناشی از فعالیت‌های صنعتی کشور های پیشرفته است ، سعی شده است تا استفاده از این نوع سوخت ها روز به روز کاهش پیدا کند . ساختمان پیش ساخته چوبی این امکان را برای ما فراهم می‌کند تا بتوانیم از هدر رفت انرژی تا حدود زیادی در منازل خود جلوگیری کنیم ، چرا که یک خانه معمولی در بهترین شرایط ساخت و عایق کاری حداقل ۶۰ تا ۸۰ کیلو وات انرژی به ازای هر متر مربع ، برای گرم کردن نیاز خواهد داشت ولی ساختمان پیش ساخته چوبی با بهره گیری از تکنولوژی روز دنیا در ساخت به ازای هر مترمربع تنها به ۱۵ کیلو وات انرژی نیاز دارد تا منزل شما را گرم کند . همان طور که مشاهده می‌کنید مصرف انرژی در آن‌ها به هیچ وجه قابل مقایسه با سازهای سنتی نیست در نتیجه ما می‌توانیم با روی آوردن به احداث این ساختمان ها در مناطقی که از تراکم جمعیت کمتری برخوردار هستند ، ضمن به ارمغان آوردن محیطی مناسب برای ساکنین آن ها تا حدود زیادی در مصرف سوخت های فسیلی در این مناطق نیز صرفه جویی کنیم ( قابل توجه است که بیشتر مناطق روستایی در نقاط مختلف ایران هنوز هم از سوخت های چون نفت و گازوئیل برای گرم کردن منازل خود استفاده می کنند)

ساختمان پیش ساخته در کردان : اگر شما به عنوان خواننده این مطلب از ساکنین تهران ، شهرهای اطراف پایتخت و یا دیگر کلانشهر های ایران باشید ، به خوبی معنای کلافگی در اثر شلوغی و تمرکز جمعیت ، ترافیک سنگین ، آلودگی هوا ، آلودگی های سمعی و بصری و بسته بودن همه راه ها را به خوبی می دانید . چنین عوامل نامساعدی که هفت روزه هفته برقرار بوده و حتی به ساعات بعد از نیمه شب نیز سرایت کرده است ، سبب شده است تا روزهای تعطیلی که در طول ماه داشته و مناسبت های گوناگونی که این مجال فراغت را تشدید می کنند ، به فرصتی برای تفریح و به در کردن خستگی طول هفته تبدیل شوند . اما دریغ از اینکه همه مراکز تفریحی اعم از پارک ها ، پردیس های سینمایی ، شهر بازی ها ، باغ وحش ، موزه ها و حتی مراکز خرید به حدی شلوغ باشند که بسان کابوسی همانند روزهای کاری عاملی بر تشدید عوامل نا مساعد فوق الذکر می شود .

همین عوامل سبب شده است تا در اطراف تهران ، تا شعاع چند ده کیلومتری هر مکانی که دارای دار و درختی بوده یا از وجود جویباری بهره می برد ، به مکانی برای سپری کردن تعطیلات تهرانیان تبدیل شود . زمانی که با این افراد صحبت می کنیم ، آنان نیز به شخصه از این شرایط خشنود نبوده و می دانند که با حداقل ها سرگرم هستند ، اما از سویی دیگر هم نمی توانند خانواده خود را که یک هفته در انتظار چنین روزی بوده اند ، در منزل نگه دارند !

شاید راه حل های زیادی برای فائق آمدن بر این مشکلات وجود داشته باشد ، اما پیشنهاد ما در مجموعه «رِسیس اِستاد» به افرادی که تمایل دارند تا علاوه بر ایجاد فضایی برای تفرج و استراحت خود ، سرمایه شان نیز حفظ گشته و افزایش یابد ، ساخت ساختمان پیش ساخته است .

در اطراف تهران شهرها و روستاهای فراوانی وجود دارد که پتانسیل تبدیل شدن به یک منطقه توریستی تمام عیار را دارند . از نواحی شرقی تهران همچون جاجرود ، میگون ، مشا و ... گرفته تا نواحی غربی آن که از طالقان تا همین کردان که یکی از بخش های آن می باشند ، موقعیت های استثنایی فراوانی پیدا می شود که امکان سکونت و تفریح را برای متقاضیانش فراهم می آورد . در همین رابطه کردان به عنوان یکی از توابع شهرستان ساوجبلاغ ، روستایی خوش آب و هوا در فاصله حدودی 63 کیلومتری شمال غربی تهران می باشد . برای رسیدن به این منطقه ، چنانچه در مسیر اتوبان تهران-قزوین حرکت کنید ، پس از اینکه کرج را رد کرده و 19 کیلومتر از آن گذشتید ، پیش از رسیدن به هشتگرد مسیر ورود به این منطقه را مشاهده خواهید کرد .

ساختمان پیش ساخته در کردان به این دلیل اهمیت بالایی پیدا کرده است که متقضاییان داشتن ویلایی مستقل در منطقه ای خوش آب و هوا ، می توانند با صرف هزینه های حداقلی ، در زمانی مشخص در این مکان صاحب خانه شده و با توجه به نزدیکی آن به تهران ، نه تنها به عنوان مامنی برای تعطیلات ، بلکه به منظور مسکنی دائمی به آن نگاه کنند . اگرچه در نظر اول نقل مکان فردی از تهران به این منطقه و پیمودن مسیری حدوداً 2 ساعته برای هر بار رفت یا برگشت غیر منطقی به نظر می رسد ، اما شاید نتوان این عامل نامطلوب را به ساکنین کرج یا افرادی که محل کارشان در شهرک های صنعتی پرتعداد این منطقه بوده و به مشاغلی چون ریسندگی ، بافندگی ، مرغداری و صنایع آلومینیوم مرتبط است نسبت داد .

کردان علاوه بر آب و هوای مطبوع خود ، دارای زمین های حاصلخیزی هم می باشد که به پیدایش باغ‌های میوه متعددی از جمله زردآلو، آلبالو و گیلاس منتج شده است . این حاصلخیزی مرهون رودخانه هاییست که از سمت ارتفاعات کهار به این ناحیه روانه می شوند ، یعنی همان ارتفاعاتی که سبب شده تا علاقه مندان کوهنوردی و ورزش های هوایی نیز نگاهی ویژه به این منطقه داشته باشند . این کوه ها که از شرق به طالقان و از غرب به کرج می رسند ، زمینه آمدن ورزشکاران حرفه ای به این منطقه را فراهم آورده اند ، عواملی که چنانچه با تیزهوشی مالکین ساختمان پیش ساخته در کردان همراه شود ، می تواند به اجاره این ابنیه و درآمد زایی – بازگشت هزینه های صرف شده برای ساخت آن – ختم گردد .

شاید تصور اینکه شما در محل سکونت خود ساختمان پیش ساخته چند طبقه ای را مشاهده کنید کمی دشوار باشد ، ولی باید گفت که در حال حاضر با توجه به پیشرفت تکنولوژی و تأکید بیشتر روی کاهش هزینه ها در ساختمان سازی و مخارج خانوار در آپارتمان های خریداری شده ، توجه انبوه سازان به سمت احداث این نوع از ساختمان ها جلب شده است . نخستین ساختمان پیش ساخته تنها به صورت خانه های موقت و کوچک برای پروژه های ساختمانی یا زندگی درشرایط سخت مورد استفاده قرار می‌گرفتند ، ولی مزیت های آن ها باعث شد تا معماران و طراحان این گونه سازه ها با اعمال تغییراتی روی پایه ها و فونداسیون آن ها شرایط را به گونه ای فراهم آورند که ستون ها و دیوارهای آن ها بتواند وزن بیشتری را تحمل کنند و بتوانند به جای یک کانتینر کوچک از آن ها در ساخت خانه های دو و چند طبقه نیز استفاده کرد .

اگر به ساختمان های بتنی و فولادی که در سبکی متفاوت از سازه های پیش ساخته احداث می‌شوند دقت و یا حتی اگر بتوانید در مراحل نازک کاری این ساختمان ها از آن ها دیدن کنید شاهد این خواهید بود که دیوارها ، کف و حتی سقفشان دارای سطوح ناصافی هستند . به این صورت که شما باید با یک لایه اصلاحی را روی آن ها اجرا کنید تا سطح مورد نظر مناسب نصب کاشی ، سرامیک و یا سنگ شود . در حالیکه در ساختمان پیش ساخته چند طبقه دیوارها ، سقف و جزئیات آن ها به صورت دقیق در کارخانه تهیه می شود و بعد از اجرا شدن کمترین میزان انحراف از مقیاس های روی نقشه را در خود ندارند . به علاوه شما می توانید در مرحله سفارش این ساختمان ها کف و دیوار ها را به گونه ای سفارش دهید که کاملاً در برابر انتقال گرما ، سرما یا صوت عایق باشند و شما هزینه های مازادی را برای دوباره عایق نمودن واحد خود پرداخت نکنید .

اگر شما بخواهید که سیستم های نوین گرمایشی همچون گرمایش از کف را در پروژه های خود استفاده کنید ، باز هم نیاز خواهید داشت تا حداقل 5 سانتیمتر از کف اتاق خود را بالا بیاورید تا لوله های انتقال جریان آب گرم بتوانند به راحتی در کف اتاق قرار گیرند . ولی ساختمان پیش ساخته چند طبقه این امکان را به معماران می دهند تا سطوح کف را قبل از ساخته شدن به گونه ای طراحی کنند که محل قرار گیری لوله ها در آن کاملاً مشخص باشد و نیازی به کوچک ترین تغییر و یا ارتفاع دادن به کف در مراحل نصب این سیستم ها وجود نداشته باشد .

ساختمان پیش ساخته چند طبقه و نوع LSF

در میان مواد مورد استفاده برای ایجاد این نوع از سازه ها ، ال اس اف ها بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند چرا که کاملاً فلزی بوده و نصب آن ها سریع تر صورت می‌گیرد با این حال شما محدودیتی در نوع مصالح استفاده شده در این روش می ‌توانید برای خود در نظر نگیرید چرا که نوع بتنی این سازه ها نیز وجود دارد که در صورت تمایل می توانید از آن ها استفاده کنید .

کاربرد ساختمان پیش ساخته تنها به ساخت واحدهای مسکونی چند طبقه محدود نمی شود بلکه مزیت های آن ها باعث شده است تا به منظور ساخت بناهای اداری ، سالن های چند منظوره ، خوابگاه ها در مراکز آموزشی و نظامی یا به منظور احداث ساختمان های اسکان فوری و در هر مکانی که به ذهن شما خطور کند در مدت زمان کوتاهی اجرا و کاربردی شوند . در صورتی که بعد از احداث یکی از آن‌ها درون مایملک خود تصمیم گرفتید تا به جای دیگر منتقل شوید با کمترین هزینه تخریب می توان کلیه قطعات ساختمان را از یکدیگر جدا کرد و در محلی دیگر به راحتی آن ها را دوباره به هم متصل کرد . این نکته قابل توجه است که هزینه بازسازی آن ها به مراتب پایین تر از احداث ساختمان جدید خواهد بود . در حالت عادی ساختمان ‌های پیش ساخته تنها در سه طبقه می سازند ولی به لطف وجود پروفیل های سنگین فولادی و فرآیند جوشکاری این امکان فراهم است تا بتوان آن ها را تا 8طبقه نیز ارتفاع داد .